Biện pháp phòng chống dịch sốt xuất huyết trong đại dịch COVID-19
Vào cuối mùa xuân và khoảng đầu tháng 7 đến tháng 11 hàng năm là thời điểm thuận lợi để muỗi vằn – vector trung gian truyển bệnh phát triển, dẫn đến nguy cơ bùng phát của dịch sốt xuất huyết (SXH) tăng cao nếu không có các biện pháp phòng chống dịch hiệu quả.
Tình hình dịch bệnh sốt xuất huyết ở nước ta
Năm 2019, cả nước ghi nhận 320.331 trường hợp mắc SXH với 53 trường hợp tử vong và nhiều ổ dịch trong cộng đồng tại các địa phươngnhư Hà Nội, Tp.HCM, các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên.
Từ đầu năm 2020 đến nay, cả nước ghi nhận 26.857 trường hợp mắc SXH tại 58 tỉnh, thành phố; một số địa phương đã có ca tử vong như Bình Định, Bình Phước, Cần Thơ và Tây Ninh.
Tại TPHCM từ đầu năm đến nay, Sở Y tế đã giám sát và thống kê cho thấy trên địa bàn có 6.893 ca mắc SXH. Trung bình mỗi tuần thành phố có khoảng 120 trường hợp nhiễm bệnh phải nhập viện điều trị.
Nguyên nhân gây bệnh và môi giới truyền bệnh sốt xuất huyết
Căn nguyên gây bệnh SXH là do virus Dengue. Sốt là đặc điểm đặc trưng của Sốt xuất huyết Dengue nên được gọi là sốt xuất huyết Dengue (SXHD). SXHD là một bệnh do virus lây truyền từ người bệnh sang người lành thông qua vết đốt của muỗi Aedes aegypti (muỗi vằn) và Aedes albopictus (muỗi hổ châu Á). MuỗiAedes hoạt động cả ban ngày và ban đêm, nhất là sáng sớm, chiều tối và chỉ có muỗi cái mới đốt người và truyền bệnh qua tuyến nước bọt của nó. SXH Virus Dengue có 4 tuyp huyết thanh (Den1, Den1, Den3 và Den4). Ở Việt Nam có cả 4 tuyp huyết thanh này, vì vậy, một người có thể mắc cả 4 tuyp huyết thanh virus Dengue, có nghĩa năm nay mắc typ Den1, sang năm có thể mắc tuyp huyết thanh Den2…
Nhận biết bệnh sốt xuất huyết Dengue (SXHD)
Đặc điểm của SXHD có đặc trưng là sốt, xuất huyết và thoát huyết tương dẫn tới sốc do cô đặc máu, tụt huyết áp bởi giảm thể tích tuần hoàn và rối loạn đông máu thứ phát sau sốc kéo dài, nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời rất có thể dẫn đến tử vong.
Thời kỳ ủ bệnh từ 3 – 6 ngày, một số trường hợp có thể kéo dài đến 15 ngày, sau đó xuất hiện đột ngột sốt cao (kéo dài từ 2 -7 ngày), người mệt mỏi rũ rượi, nhức đầu, đau sau hố mắt, đau cơ (đau thắt lưng và đôi khi đau chân), có thể kèm theo đau họng, buồn nôn, nôn mửa, đau vùng thượng vị và tiêu chảy. Ở trẻ em, đau họng và đau bụng thường là những triệu chứng nổi trội. Sốt sẽ giảm vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 8, kèm theo nốt xuất huyết nhẹ (chấm xuất huyết dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu mũi hoặc cả 2). Trường hợp nặng có thể xuất huyết nội tạng (chảy máu tiêu hóa, thận), kinh nguyệt kéo dài, rong kinh (phụ nữ) và có thể bị sốc. Xuất huyết ở da dạng ban, dát sẩn đa hình thái, đôi khi gây ngứa, đầu tiên ở thân mình và lan rộng theo hướng ly tâm đến các chi, mặt, lòng bàn tay và lòng bàn chân. SXHD thể nhẹ, trung bình không bị sốc hoặc bị sốc nhưng được điều trị thoát sốc tốt, bệnh nhân nhanh chóng hồi phục. Tuy vậy, có một số trường hợp bệnh nặng có thể dẫn đến một số biến chứng.
Biến chứng có thể gặp ở bệnh SXHD, ngoài sốc, có thể làm cho lách to, gan to và đau, đây là biểu hiện xấu. Ngoài ra, có thể biến chứng tràn dịch màng phổi, giảm protein máu hoặc dấu hiệu màng não.
Nên làm gì để phòng sốt xuất huyết?
Đối với ngành y tế: Để phòng chống hiệu quả bệnh SXHD, cần thiết tuyên truyền rộng rãi đến tận các tổ dân phố, các hộ gia đình, các trường học, các cơ quan đóng trên địa bàn về tác hại của bệnh, nguyên nhân làm bệnh lây lan và các biện pháp phòng bệnh SXHD như: tập trung diệt muỗi và bọ gậy bằng mọi biện pháp từ dân gian đến các chất hóa học, đặc biệt tại các địa phương đang có SXHD, nơi đông dân qua lại (trường học, chợ, cơ quan…).
Đối với người dân: Ngoài các biện pháp diệt trừ muỗi dân gian như xua, bẫy, vợt, dùng hương muỗi… để bắt, diệt muỗi; phun hóa chất diệt muỗi là một biện pháp hữu hiệu nhất. Để đạt hiệu quả cao với biện pháp phun hóa chất diệt muỗi, cần vận động sự hưởng ứng, ủng hộ và cùng tham gia tích cực của toàn dân như tinh thần phòng chống dịch Covid-19 hiện nay của toàn xã hội. Theo đó, các hộ gia đình từ thành thị đến nông thôn, miền núi… tham gia tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho cán bộ y tế địa phương thực thi nhiệm vụ. phun thuốc diệt muỗi với phương châm tất cả mọi ngóc ngách, vị trí ở trước, trong và sau nhà của người dân đều được phun thuốc để muỗi bị tiêu diệt ngay tức khắc vì không còn chỗ để trốn tránh. Các vật dụng đựng nước sinh hoạt phải có nắp nậy kín không cho muỗi vào đẻ trứng. Tích cực diệt bọ gây (loăng quăng), giữ khô ráo thau rửa chum, vại, lusau khi sử dụng Ngoài ra, cần vệ sinh môi trường tốt và khơi thông cống rảnh, ao, hồ…để tiêu diệt trứng muỗi và bọ gậy.
Minh Tâm (Theo PGS.TS.BS BÙI KHẮC HẬU)
V
